Pages

Saturday, March 18, 2017

თბილისის პირველი პირების სია

ტფილისის საამირო — არაბთა სახალიფოს ვასალური პოლიტიკური ერთეული საქართველოში, არსებობდა 736 - 1122 წლებში. არაბი ამირები თავიდან მთელ აღმოსავლეთ საქართველოს მართავდნენ, მაგრამ ქართველი ხალხის ბრძოლის შედეგად მათი სამფლობელო ნელ-ნელა შემცირდა. IX საუკუნის დასაწყისში საამირო მოიცავდა მხოლოდ ქართლს, ხოლო XI საუკუნიდან — ქალაქ ტფილისს და მის მიმდებარე მიწებს ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე. საამირო საკუთარი დამოუკიდებლობისათვის ებრძოდა ქართულ სამეფო-სამთავროებს, ასევე სახალიფოს ცენტრალურ ხელისუფლებას. საამიროს სამი დინასტიის — შუაბიანთა, შაბანიანთა და ჯაფარიანთა წარმომადგენლები მართავდნენ.

ტფილისის ამირები

შუაბიანთა დინასტია

ისმაილ იბნ-შუაბი 736 - 813
მუჰამედ იბნ-ათაბი 813 – 829
ალი იბნ-შუაბი 829 – 830
საჰაკი 830 – 853

შაბანიანთა დინასტია

მოჰამედ იბნ-ხალიდა 853 – 869
ისე იბნ აშ-შეიხ აშ-შაბანი 869 – 875
აბრაჰამ შაბანი 875 – 878
გაბულოცი 878 – 882

ჯაფარიანთა დინასტია

ჯაფარ I იბნ-ალი 882 – 914
მანსორ იბნ-ჯაფარი 914 – 952
ჯაფარ II იბნ-მანსორი 952 – 981
ალი იბნ-ჯაფარი 981 – 1011
ჯაფარ III იბნ-ალი 1011 – 1045
აბულ-ჰეიჯა იბნ-ჯაფარი 1045 – 1062
სითილარაბი 1068 – 1080

1062 წლიდან 1068 წლამდე და ჯაფარიან ამირათა მმართველობის შემდეგ, თბილისის გაერთიანებული საქართველოს სამეფოსთან შეერთებამდე, 1080 წლიდან 1122 წლამდე, თბილისს ქალაქის ბერები განაგებდნენ. ამ პერიოდში, შოთა მესხიას აზრით, ტფილისში საქალაქო კომუნა ("ქალაქის საბჭო") არსებობდა.

1122 წელს დავით აღმაშენებელმა აიღო თბილისი, წერტილი დაუსვა თბილისის საამიროს არსებობას და ქალაქი გაერთიანებული საქართველოს დედაქალაქად აქცია.

ტფილისის მერები

1 ამირა (შააპ) ვასაკ არცრუნი (XII საუკუნის შუა წლები)
2 ამირა (შააპ) კურდ არცრუნი (XII საუკუნის მეორე ნახევარი)
3 შადინ (ბადინ) (XIII საუკუნის მეორე ნახევარი)
4 მელიქ ენალი დაახლოებით 1646 - 1673
5 მელიქ ბაიანდური (XVII საუკუნე) 1650 წლიდან
6 მელიქ ხოჯა–ბეიბუდი (XVII საუკუნე) 1662 წლამდე
7 მელიქ აშხარბეკი (XVII საუკუნე) 1662 წლიდან
8 მელიქ ავთანდილი დაახლოებით 1678 - 1698
9 მელიქ ამირ ბეიბუდიანცი (XVII საუკუნე)
10 მელიქ ასლამაზ ამირიან ბეიბუდიანცი (XVII - XVIII საუკუნეები)
11 მელიქ გიორგ ასლამაზიან ბეიბუდიანცი 1699 - 1711
12 მელიქ ზურაბ გიორგიან ბეიბუდიანცი 1712 - 1742
13 მელიქ აშხარბეკ II. ბეიბუდიანცი (XVIII საუკუნე) 1734 წლამდე
14 მელიქ აღა აშხარბეკიან ბეიბუდიანცი 1734 - 1768
15 მელიქ ანტონი 1746 - 1751
16 მელიქ სააკ შერგილიანცი 1751 - 1760
17 მელიქ ავეტიკ აღაიან ბეიბუდიანცი 1768 - 1795
18 მელიქ დარჩი ავეტიკიან ბეიბუდიანცი (1764 - 1832) 1795 - 1801
19 ჰოვანეს (ივან) იზმირიანცი 1840 – 1843
20 სტეფან გაბრიელიან ხატისიანცი 1844 – 1845
21 მოვსეს ტერ-გრიგორიანცი 1845 – 1846
22 ოვანეს სიმონიან შადინიანცი 1847 – 1848
23 ტოვმა დავთიან ფრიდონიანცი 1848 – 1849
24 ზაქარია სტეფანიან ამირაღიანცი 1850 – 1851
25 ოვსეპ აფანასიან მირიმანიანცი 1851 – 1852
26 ავეტიკ ასტვაცატრიან (ბოგდანოვიჩ) სვეჩნიკოვი 1853 – 1856
27 სოღომონ დავთიან სარაჯევი 1856 – 1857
28 ანდრეი დავთიან მანანოვი 1857 – 1858
29 ვარდან ასტვაცატრიან არშაკუნი 1858 – 1860
30 სოღომონ ზაქარიან აბისოღომიანცი 1860 – 1861 1865 – 1866
31 სოღომონ მირიმანიან მირიმანიანცი 1861 – 1862
32 გევორქ (ეგორ) გრიგორიან ფრიდონიანცი 1862 – 1864
33 გალუსტ არუთინიან შერმაზან-ვარდანიანცი 1864 – 1865
34 ერემია გევორქიან არცრუნი 1866 – 1868
35 ნიკოღაიოს ოვანისიან ალადატიანცი 1868 – 1869
36 დმიტრი თუმანიანცი 1869 – 1870
37 იაზონ დმიტრიან თუმანიანცი 1870 – 1874
38 დიმიტრი ყიფიანი 1875 – 1879
39 ანტონ სოღომონიან ყორღანიანცი 1879
40 ალექსანდრ სტეფანიან მატინიანცი 1879 – 1891
41 ნიკოღაიოს არღუტიან-დოლგორუკიი 1891 – 1893 1895 – 1896 1903 – 1904
42 პოღოს ალექსანდრიან იზმაილიანცი 1893 – 1895
43 გევორქ გრიგორიან ევანგულიანცი 1897 – 1901
44 ალექსანდრ მიქაელიან არღუტიან-დოლგორუკიი 1902
45 ქროსტოფორ ავაკუმიან ვერმიშიანცი 1904 – 1905
46 ვასილ ჩერქეზიშვილი 1907 – 1909
47 ალექსანდრე ოვანისიან–ხატისიანცი 1910 – 1917
48 ბენიამინ ჩხიკვიშვილი 1919 – 1920

თბილისში სომეხი მოსახლეობის დიდი რაოდენობის გამო 1921 წლამდე ქალაქის მერის თანამდებობას ხშირად ადგილობრივი სომხები იკავებდნენ, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, როგორებიც იყვნენ დიმიტრი ყიფიანი, ვასილ ჩერქეზიშვილი და ბენიამინ ჩხიკვიშვილი. 1921-1991 წლებში საბჭოთა პერიოდში თბილისის მერის სახელწოდება იყო — თბილისის რევოლუციური კომიტეტისა და საქალაქო საბჭოს აღმასკომის ხელმძღვანელი.

ქალაქ თბილისის რევოლუციური კომიტეტისა და საქალაქო საბჭოს აღმასკომის ხელმძღვანელი

1 სილიბისტრო თოდრია ესეს ძე 26 თებერვალი, 1921 10 ივნისი, 1921
2 ალექსანდრე გეგეჭკორი ალექსანდრეს ძე 10 ივნისი, 1921 14 დეკემბერი, 1921
3 ლევან ღოღობერიძე დავითის ძე 14 დეკემბერი, 1921 12 იანვარი, 1922
4 ვლადიმერ დუმბაძე ელიზბარის ძე 12 იანვარი, 1922 7 თებერვალი, 1923
5 ვლადიმერ სუხიშვილი პავლეს ძე 7 თებერვალი, 1923 10 თებერვალი, 1928
6 ივანე ბოლქვაძე ბეჟანის ძე 18 თებერვალი, 1928 14 ოქტომბერი, 1930
7 პავლე მელაძე გიორგის ძე 14 ოქტომბერი, 1930 30 ივლისი, 1931
8 ბაგრატ მაჩაიძე ტიმოთეს ძე 1 აგვისტო, 1931 4 ივნისი, 1934
9 ვალერიან ბაქრაძე მინას ძე 7 ივნისი, 1934 30 ნოემბერი, 1934
10 სიმონ ჯუღელი პილატეს ძე 1 დეკემბერი, 1934 15 მაისი, 1935
11 მიხეილ ნიორაძე ტროფიმეს ძე 15 მაისი, 1935 19 ივნისი, 1937
12 კოტე ბუჯიაშვილი დიმიტრის ძე 20 ივნისი, 1937 31 აგვისტო, 1937
13 მიხეილ გვიშიანი მაქსიმეს ძე 31 აგვისტო, 1937 19 სექტემბერი, 1938
14 იოსებ კოჭლამაზაშვილი დიმიტრის ძე 19 სექტემბერი, 1938 10 მაისი, 1943
15 გიორგი გოჩაშვილი ალქესანდრეს ძე 12 მაისი, 1943 15 იანვარი, 1949
16 მიხეილ ლელაშვილი მიხეილის ძე 16 იანვარი, 1949 15 ნოემბერი, 1951
17 გრიგოლ ზამბახიძე ნიკიფორეს ძე 15 ნოემბერი, 1951 9 სექტემბერი, 1952
18 გივი ჯავახიშვილი დიმიტრის ძე 9 სექტემბერი, 1952 29 აპრილი, 1953
19 გიორგი გეგეშიძე ანდრიას ძე 29 აპრილი, 1953 10 ოქტომბერი, 1953
20 მიხეილ მაღრაძე კონდრატეს ძე 10 ოქტომბერი, 1953 27 აგვისტო, 1956
21 ალექსანდრე მელაძე ერასტის ძე 27 აგვისტო, 1956 22 ოქტომბერი, 1965
22 შოთა ბუხრაშვილი ეფრემის ძე 22 ოქტომბერი, 1965 9 მარტი, 1973
23 თამაზ ჯანელიძე ბესარიონის ძე 10 მარტი, 1973 12 ნოემბერი, 1973
24 ბახვა ლობჟანიძე თევდორეს ძე 12 ნოემბერი, 1973 6 იანვარი, 1979
25 გურამ გაბუნია დიმიტრის ძე 6 იანვარი, 1979 1 დეკემბერი, 1982
26 ბორის სარალიძე ერასტის ძე 1 დეკემბერი, 1982
27 სექტემბერი, 1984 27 ზაურ მესხიშვილი შიოს ძე 27 სექტემბერი, 1984 9 მარტი, 1987 28 ირაკლი ანდრიაძე ონისიმეს ძე 9 მარტი, 1987 - 2 ოქტომბერი, 1991

ქალაქ თბილისის მერები

1 თამაზ ვაშაძე 2 ოქტომბერი, 1991 - 6 იანვარი, 1992
2 ოთარ ლითანიშვილი 6 იანვარი, 1992 - 21 იანვარი, 1993
3 კოტე გაბაშვილი 21 იანვარი, 1993 - 16 ოქტომბერი, 1993
4 ნიკოლოზ ლეკიშვილი 16 ოქტომბერი, 1993 - 8 დეკემბერი, 1995
5 ბადრი შოშიტაიშვილი 8 დეკემბერი, 1995 - 8 აგვისტო, 1998
6 ივანე ზოდელავა 10 აგვისტო, 1998 - 19 აპრილი, 2004
7 ზურაბ ჭიაბერაშვილი 19 აპრილი, 2004 - 12 ივლისი, 2005
8 გიგი უგულავა 12 ივლისი, 2005 - 12 ოქტომბერი, 2006 - 30 მაისი, 2010 - 12 ოქტომბერი, 2006 30 მაისი, 2010 - 22 დეკემბერი, 2013
9 სევდია უგრეხელიძე (მოვალეობის შემსრულებელი) 22 დეკემბერი, 2013 - 2 აგვისტო, 2014
10 დავით ნარმანია 2 აგვისტო, 2014 - 13 ნოემბერი, 2017
11 კახა კალაძე 13 ნოემბერი, 2017 დღემდე
წყარო: ვიკიპედია

No comments:

Post a Comment